Brandgrens

Opdracht

Op 14 mei 1940 werd Rotterdam gebombardeerd om de stad te dwingen zich over te geven aan de Duitse agressor. In een kwartier werd bijna de hele historische binnenstad verwoest, mede door de branden die ontstonden. Deze brandgrens was medebepalend voor de architectonische ontwikkeling in de wederopbouw van de stad na 1940. Veel mensen binnen en buiten de stad hebben geen idee waar de stad van vroeger vernietigd werd.

In 2006 kreeg Mothership van Rotterdam Festivals en Rotterdam 2007 City of Architecture de opdracht om deze brandgrens zichtbaar en voelbaar te maken met behulp van kunst, geïnspireerd door de wandeling van kunstenaar Francis Alys in 2003. Dit themajaar was het moment bij uitstek om stil te staan bij wat de stad is overkomen en welke betekenis die de ingrijpende  gebeurtenis had voor de toekomst van Rotterdam. En dat door kunst in te zetten op een manier die ook mensen aanspreekt die niet per definitie in architectuur geïnteresseerd zijn.

Concept

Mothership ontwikkelde het concept voor de Brandgrens, daarbij gevoed en geïnspireerd door twee bijzondere voorbeelden. Francis Alys maakte een nachtwandeling waarbij hij om de 30 meter een vuurpijl afstak. Het effect werd zichtbaar gemaakt op een panoramafoto die alle lichten weergaf.

Alys was echter niet geïnteresseerd in een herhaling van dit idee in een uitvoering rondom de Brandgrens. Toen het gebruik van vuurpijlen in verband met veiligheidsregelgeving bovendien niet mogelijk bleek, werd een nieuw concept ontwikkeld op basis van een ander inspirerend voorbeeld: het tijdelijke lichtmonument voor de Twin Towers.

Op basis van deze principes werd besloten de Brandgrens weer te geven met behulp van immense lichtkanonnen. 127 lampen geven de rand van bebouwing van het centrum in de jaren veertig aan, in de nacht van 14 mei. Deze enorme lichtzuilen markeren elk een punt van de brandgrens. Samen tekenen ze met hun sterke lichtbundels de lijnen in de lucht of op het wolkendek. Zo kan iedereen het verwoeste en het nieuwe hart van Rotterdam ervaren.

Rol Mothership

Jeroen Everaert, artistiek brein achter Mothership, ontwikkelde het nieuwe concept vanuit een tweetal bestaande ideeën die in de opdracht werden meegegeven. Mothership produceerde het kunstwerk.

Sociale impact

De nacht van 14 mei 2007 staat bij veel Rotterdammers scherp op het netvlies. Zodra de lampen aangingen werd op het laaghangende wolkendek de Brandgrens op een prachtige dramatische wijze zichtbaar. Veel mensen, en niet alleen zij die het bombardement hebben meegemaakt, waren ontroerd. Het zichtbaar en voelbaar maken van de historische gebeurtenis die Rotterdammers in het hart raakt was geslaagd: het verwoeste en het nieuwe hart van Rotterdam kwamen samen. Het kunstwerk bleek bovendien buitengewoon fotogeniek.

De Brandgrens werd daarom op verzoek van burgemeester Opstelten op 14 mei 2008 herhaald. Ook de pers was unaniem: een unieke gebeurtenis!